《陈雷文选》

 | | | 转寄

写hō͘ 学生朋友 ê 代志 34 - 台湾ê原先住民

作者 陈雷 2019.12.15

（Siá hō͘ ha̍k-seng pêng-iú ê tāi-chì 34）（写hō͘ 学生朋友 ê 代志 34）

Tâi-oân ê goân-sian chū-bîn / 台湾ê原先住民

Lí kám-bat hò͘ⁿ-kî siūⁿ chit-ê būn-tê:Tâi-oân siōng-chá ê chū-bîn sī siáⁿ-lâng?In ùi tó-ūi lâi--ê?Chit-má tī tó-ūi?

你敢bat 好奇想这个问题：台湾上早 ê 住民是啥人？In ui tó 位来--ê?Chit-má tī tó位？

Hiān-tāi lâng chha-put-to jī-cha̍p bān tang chêng tī Hui-chiu chhut-hiān. Tāi-iok chhit, peh bān-tang chêng lî-khui Hui-chiu tāi-lio̍k, ǹg-tang tòe hái-hōaⁿ iân-lō͘ chhian-sóa, gō͘, la̍k bān-tang chêng lâi-kàu tang-lâm A-chiu. In ū o͘ phôe-hu, khiû thâu-mo͘, thé-keh khah é. Chú-iàu phah-la̍h, lia̍h-hî. In ê kang-khū sio̍k-tī kó͘ chio̍h-khì sî-tāi. Hit-sî peng-hô sî-kî, hái-chúi-bīn pí chit-má khah kē chi̍t-pah saⁿ-cha̍p kong-chhioh. A-chiu tang-lâm pō͘ sī chi̍t-tè lio̍k-tē, kiò-chò Sundaland. Sai-pêng sī Malay pòaⁿ-tó, pak-pêng sī Tiong-lâm pòaⁿ-tó chiap A-chiu tāi-lio̍k, pau-hâm Thài-kok oan(Gulf of Thailand）, tang-pêng pau-hâm chi̍t-pò͘-hūn ê lâm Tiong-kok hái, lâm-pêng kàu Ìn-nî kûn-tó. In ùi chia chiām-chiām chhian-sóa, ǹg-lâm kàu Ìn-nî, Niú-se-lân, Ò-chiu, ǹg-pak kàu A-chiu tāi-lio̍k tang-lâm pō͘-hūn, ǹg-tang kàu Hui-lip-pin, kàu Tâi-oân. Chia ê chio̍h-khì sî-tāi ê lâng tō-sī Tâi-oân siōng kó͘-chá ê goân-sí chū-bîn. Put-kò chit-má tû-liáu tī Ò-chiu, Niú-se-lân í-gōa, in í-keng hō͘ āu-lâi ê sin chio̍h-khì sî-tāi ê lâng siau-bia̍t he̍k-chiá tông-hòa. Só͘-í tī Tâi-oân chhōe-bô in ê kha-jiah.

现代人差不多20 万冬前 tī 非洲出现. 大约7, 8 万冬前离开非洲大陆, ǹg东tòe 海岸沿路迁sóa, 5, 6 万冬前来到东南亚洲. In有乌皮肤, khiû头毛, 体格khah é. 主要拍猎, 掠渔. In ê工具属tī 古石器时代. Hit 时冰河时期, 海水面比chit-má khah kē 130 公尺. 亚洲东南部是一tè 陆地, 叫做 Sundaland. 西pêng 是 Malay 半岛, 北pêng是中南半岛接亚洲大陆 , 包含泰国湾（Gulf of Thailand ）, 东pêng包含一部分 ê 南中国海, 南pêng到印尼群岛. In ùi chia 渐渐迁sóa, ǹg 南到印尼, 纽西兰, 澳洲, ǹg北到亚洲大陆东南部份, ǹg东到菲律宾, 到台湾. Chia ê 古石器时代 ê人tō是台湾上古早 ê 原始住民. 不过chit-má 除了 tī 澳洲, 纽西兰以外, in 已经hō͘ 后来 ê 新石器时代 ê人消灭或者同化. 所以tī 台湾也chhōe 无in ê 脚迹.

Kàu sin chio̍h-khì sî-tāi, A-chiu tāi-lio̍k tang-lâm pō͘ ê chū-bîn ū chō-chûn, chèng tiû-á lông-gia̍p ki-su̍t, chò chho͘-hûi, chhiah-chhiⁿ, khà chhúi-khí ê hong-sio̍k, kiò-chò sian-lâm-tó-hē lâng （pro-Austranesian), kap Tn̂g-kang í-pak ê sin chio̍h-khì lâng oân-choân bô-kâng hiat-iân. Chit-khoán sin chio̍h-khì sî-tāi ê sian-lâm-tó-hē lâng tāi-iok chhit, peh chheng tang chêng lâi-kàu Tâi-oân, it-ti̍t kàu chit-má. In tō-sī Tâi-oân goân-chū-bîn(Amay, Tayal, Bunun, Tso͘,....）kap bo̍k-chêng chhit-cha̍p- peh-cha̍p pha Tâi-oân lâng ê chó͘-sian.

到新石器时代, 亚洲大陆东南部ê住民有造船, 种稻-á农业技术, 造粗瓷, mā有刺青, khà 嘴齿ê风俗. 叫做先南岛系人（pro-Austranesian), kap 长江以北 ê新石器人完全无仝血缘. 这款新石器时代 ê 先南岛系人大约7 , 8千冬前来到台湾, 一直到chit-má. In tō 是台湾原住民（Amay, Tayal, Bunun,Tso͘,....）kap 目前70 -80 pha 台湾人 ê祖先.

Gō͘-chheng kàu saⁿ-chheng tang chêng, Tâi-oân ê Lâm-tó-hē lâng khai-sí tùi-gōa î-bîn. Khò in î-siu kiâⁿ-hái ê ki-su̍t seng kàu hui-li-pin. Tī í-āu saⁿ-chheng nî tiong-kan, kè-siok chhian-sóa, thoân-pò͘ in kiâⁿ-hái, lông-gia̍p ki-su̍t(pau-hâm tiû-á, han-chû, lo̍k-á-chhiū.....） kap gú-giân hong-sio̍k. Ǹg tang pau-hâm kui-ê lâm Thài-pêng-iûⁿ, it-tì kàu Easter Island, ǹg-sai kàu Ìn-tō͘-iûⁿ Madagascar, ǹg-lâm kàu Ìn-nî, Niú-se-lân, ǹg-pak sīm-chì kàu Ji̍t-pún lâm-pō͘ Kiú-chiu, Sì-kok. In tō-sī choân sè-kài Lâm-tó-hē lâng kap sè-kài tē-jī tōa gú-hē Lâm-tó gú-hē(Austranesian langoage family ū chi̍t-chheng nn̄g-pah gō͘-cha̍p-chhit chióng gú-giân)ê chó͘-sian. Si̍t-chāi kî-chek, mā-sī Tâi-oân hō͘ sè-kài ê tōa-lé.

5千到 3千冬前, 台湾 ê 南岛系人开始对外移民. 靠in优秀行海 ê 技术先到菲律宾. Tī以后 3 千年中间, 继续迁sóa, 传播in行海, 农业技术（包含稻á, 蕃薯, 鹿 á 树....）kap 语言风俗. Ǹg 东包含规个南太平洋, 一直到 Easter Island, ǹg 西到印度洋 Madagascar, ǹg 南到印尼, 纽西兰, ǹg北甚至到日本南部九州, 四国. In tō 是全世界南岛系人 kap 世界第二大语系南岛语系（Austranesian langoage family有1,257种语言）ê 祖先. 实在奇迹, mā是台湾hō͘ 世界 ê 大礼.

（Chok-chiá chù:chhiáⁿ-iōng pe̍h-ōe-jī)（作者注：请用白话字）