《陈雷文选》

 | | | 转寄

写hō͘学生朋友 ê 代志 11 - 最后 ê Ayapaneco人

作者 陈雷 2019.11.17

（Siá hō͘ ha̍k-seng pêng-iú ê tāi-chì 11）/（写hō͘学生朋友 ê 代志 11）

Chòe-āu ê Ayapaneco lâng / 最后 ê Ayapaneco人

Tī Bek-se-ko lâm-pō͘ Tabasco chiu ū chi̍t-ê chin-sè ê chng-kha kiò-chò Ayapa. Chng-thâu chi̍t-keng Se-pan-gâ sek ê Thian-chú-kàu-tn̂g, kiò-chò Santouario De San Miguel Arcangel. Kàu-tn̂g chiàⁿ-bīn kap siang-pêng ê piah tīⁿ-tīⁿ gō͘-hoe cha̍p-chhái ê ōe, sī thoân-thóng Ayapa ê kang-gē, hn̄g-hn̄g khòaⁿ bé-su li̍p-thé ê hoe-hn̂g.

Tī墨西哥南部Tabasco州有一个真细 ê 庄脚叫做Ayapa. 庄头一间西班牙式 ê天主教堂, 叫做Santouario De San Miguel Arcangel. 教堂正面kap双pêng ê壁tīⁿ-tīⁿ五花十彩 ê画, 是传统Ayapa ê工艺, hn̄g-hn̄g看bē输立体 ê花园.

Chit-ê phian-phiah ê chng-kha khòaⁿ--khí-lâi kap Bek-se-ko kî-tha ê chng-kha kâng-khoán, bô siáⁿ-mi̍h tek-pia̍t ê só͘-chāi. Chóng--sī i ū chi̍t-ê chin chhut-miâ ê mi̍h-kiāⁿ, kiò-chò Ayapaneco. Lí nā-ū chhù-bī sè-kài ê ōe-gú, khó-lêng bat thiaⁿ-kòe Ayapaneco chit-ê miâ. In-ūi i sī sè-kài siōng-kài choa̍t-chéng ûi-ki ê gú-giân.

这个偏僻 ê 庄脚, 看--起-来kap墨西哥其他 ê 庄脚仝款, 无啥物特别 ê 所在. 总--是伊有一个真出名 ê 物件, 叫做Ayapaneco. 你若有趣味世界 ê 话语, 可能bat听过Ayapaneco 这个名. 因为伊是世界上盖绝种危机 ê 语言.

Ayapa kúi-chheng nî lâi kò͘-iú ê gú-giân kiò-chò Nuumte O͘-té, ‘chin-siaⁿ’ ê ì-sù. Gōa-lâng kā hō-chò Ayapaneco(Ayapa Zoqueu). It-ti̍t kàu 1950 nî-tāi, Ayapa lâng tī chhù--nih, chhī-á, ke-thâu....tōa-lâng, gín-á.....lóng-kóng in Ayapa ōe, chhin-chhiūⁿ lán Tâi-oân hit-ê nî-tāi lóng-kóng kâng-khoán. 1950 nî-tāi chèng-hú khai-sí kiông-pek Se-pan-gâ gú kàu-io̍k í-āu, chin-kín lú-lâi lú-chió lâng kóng Ayapaneco. Káu 2010 nî tan-tan 15 lâng ē-hiáu kóng, nî-hòe 67 kàu 90. 2016 nî chhun 12 lâng.

Ayapa 几千年来固有ê 语言叫做Nuumte Oote, ‘真声’ ê意思. 外人kā 号做Ayapaneco （Ayapa Zoqueu). 一直到1950 年代, Ayapa人tī厝--里, 市á, 街头....大人, gín-á....拢讲in Ayapa ê 话, 亲像咱台湾人hit个年代拢讲台湾话仝款. 1950年代政府开始强迫西班牙语教育以后, 真紧lú来lú少人讲Ayapaneco. 到2010年单单15 个人ē晓讲, 年岁67 到90. 2016 年chhun 12 个.

Manuel Segovia 75 hòe, ta̍k-ji̍t kiâⁿ 5, 6 kong-lí khì chng-lāi kàu-tn̂g kî-tó, lóng-iōng Ayapa ōe. In-ūi i siong-sìn, siōng-tè thiaⁿ-ū ‘chin-siaⁿ’. Í-chêng chò lé-pài lóng iōng Ayapa ōe, āu--lâi lú-lâi lú-chē lâng thiaⁿ-bô, sîn-hū tō kái chò Se-pan-gâ ōe. Só͘-í lé-pài-ji̍t I bô-khì kàu-tn̂g, kái tī chhù-nih kî-tó.

Manuel Segovia 75 岁, ta̍k日行5, 6公里去庄内教堂祈祷, 拢用Ayapa话. 因为伊相信, 上帝听有‘真声’. 以前做礼拜拢用Ayapa话, 后--来lú来lú chē人听无, 神父tō改做西班牙话. 所以礼拜日伊无去教堂, 改tī厝--里祈祷.

Manuel Segovia m̄-chai tó chi̍t-nî kòe-sin, mā ū khó-lêng i sī sè-kài chòe-āu chi̍t-ê kóng Ayapaneco ê lâng. Thoân-soat kóng Ayapa ê chó͘-sian tī i chhiū-nâ lāi thiaⁿ chhiū-hio̍h ê siaⁿ, chiáu-siaⁿ, hong-siaⁿ, thâng-siaⁿ......, kā in kóng-chò Nuumte Oote, kiò-chò ‘chin-siaⁿ’. Só͘-í i tiāⁿ-tiāⁿ khì chhiū-nâ lāi thiaⁿ siaⁿ. Lí kám-chai?.......ōe sí ê sî, bô-siaⁿ bô-soeh, chhin-chhiūⁿ chhiū-nâ lāi chi̍t-hio̍h chhiū-hio̍h-á ùi chhiū-téng poa̍h--lo̍h-lâi. Nuumte Oote hông thâi-sí ê sî, bô lâu-hoeh, bô tí-khòng, bô lâu ba̍k-sái, bô-lâng tiâu-cha bô͘-sat-chiá, bô-lâng chò chè-lé, chhin-chhiūⁿ bô chit-hāng tāi-chì. Chóng--sī Manuel siong-sìn, chhiū-nâ lāi ê siaⁿ bô-lâng koh-chài thiaⁿ-ū.

Manuel Segovia m̄知tó一年过身, mā有可能伊是世界最后一个讲Ayapaneco ê人. 传说讲 Ayapa ê祖先tī树林内听树叶 ê 声, 鸟声, 风声, 虫声.....,,kā in讲做Nuumte Oote, 叫做‘真声’. 所以伊定定去树林内听声. 你敢知影？......话死 ê 时, 无声无说, 亲像树林内一叶树叶 á ùi树顶 poa̍h--落-来. Nuumte Oote hông thâi死 ê 时, 无流血, 无抵抗, 无流目屎, 无人调查谋杀者, 无人做祭礼, 亲像无这项代志. 总--是Manuel 相信, 树林内 ê 声无人koh再听有.

（Chok-chiá chù:chhiáⁿ iōng pe̍h-ōe-jī)（作者注：请用白话字）