《陈雷文选》

 | | | 转寄

写hō͘学生朋友 ê 代志 40 - 台文罗马字ê思考

作者 陈雷 2019.12.29

（Siá hō͘ ha̍k-seng pêng-iú ê tāi-chì 40）（写hō͘学生朋友 ê 代志 40）

Tâi-bûn lô-má-jī ê su-khó / 台文罗马字ê思考

Beh chi̍t-pah tang chêng, Chhòa pôe-hóe sin-seⁿ kó͘-bú lô-má-jī, sui-jiân bô chin sêng-kong, sī chin ū gán-kong ê khòaⁿ-hoat. Kin-á-ji̍t lán iōng lô-má-jī siá Tâi-bûn, pōe-kéng koh-khah hok-cha̍p, chhin-chhiūⁿ tah-bū kiâⁿ-chûn, ba̍k-chiu thí-kim chiah bē kiâⁿ m̄-tio̍h lō͘.

Beh一百冬前, 蔡培火先生鼓舞罗马字, 虽然无真成功, 是真有眼光ê看法. 今á日咱用罗马字写台文, 背景koh-khah复杂. 亲像tah雾行船,目睭thí金, chiah bē 行m̄-tio̍h路.

Kin-á-ji̍t lán siá Tâi-bûn, chhin-chhiūⁿ Hô-lan ê pêng-iú Prank sin-seⁿ kóng--ê, “ beh án-chóaⁿ siá lóng kù-chāi in.” ū iōng choân hàn-jī, hàn-jī kiam lô-má-jī （hàn-lô)he̍k-chiá choân lô-má-jī （choân-lô). Lî-chhiáⁿ hàn-jī ū só͘-kóng chiàⁿ hàn-jī, bô-chiàⁿ hàn-jī, （kha/ kha, thô͘/ thô͘….）lô-má-jī koh hun kàu-io̍k-pō͘ thui-chiàn ê lô-má-jī （bân-lô), thoân-thóng pe̍h-ōe-jī(kàu-lô). Lām-lām cha̍p-chhài-mī, kù-chāi lí chhá.

今 á 日咱写台文, 亲像荷兰 ê 朋友 Pronk 先生讲--ê, “beh按怎写拢据在in”.有用全汉字, 汉字兼罗马字（汉罗）或者全罗马字（全罗）. 而且汉字有所讲正汉字, 无正ê汉字,（跤/脚, 涂/土..）罗马字koh分教育部推荐ê罗马字（闽罗）, 传统白话字（教罗）. Lām-lām 杂菜面, 据在你炒.

Iōng lô-má-jī siá Tâi-gú ū chin-chē iu-tiám. Tē-it, I ē-tàng oân-choân chèng-khak piáu-ta̍t Tâi-gú. Kóng ē chhut--lâi tō siá ē chhut--lâi, siá ē chhut--lâi tō tha̍k ē chhut--lâi. Tē-jī, I chin iông-ī o̍h. jī-bó ē-hiáu, siaⁿ-tiāu lia̍h-chún, tō ē-hiáu--a. Í-keng ē-hiáu Tâi-gú ê lâng, kúi tiám-cheng, kúi-ji̍t tō o̍h-ū. Kap hàn-jī pí--khí-lâi, thiⁿ-chha-tē. Hàn-jī sī siá Tiong-kok-ōe iōng--ê, bē-tàng oân-choân koh chèng-khak siá Tâi-gú. Tâi-bûn ê chiong-lâi èng-kai sī choân lô-má-jī chiah ha̍p-lí. Lî-chhiáⁿ lô-má-jī kap kok-chióng kok-chè gú-giân bûn-jī ke chin iông-ī thong-chiap.

用罗马字写台语有真chē优点. 第一, 伊ē-tàng完全正确表达台语. 讲ē出--来tō写ē出--来, 写 ē 出--来tō读ē出--来. 第二, 伊真容易学. 字母ē晓, 声调掠准, tō ē 晓--a. 已经ē晓讲台语 ê人, 几点钟, 几日 tō学有. Kap汉字比--起-来, 天差地. 汉字是写中国话用--ê , bē-tàng完全koh正确写台语. 台文 ê 将来应该是全罗马字chiah合理. 而且罗马字kap各种国际语言文字加真容易通接.

Chit-má Tâi-bûn chiah hok-cha̍p, chú-iàu sī gōa-lâi chèng-koân ū-sim chú-tō ê kiat-kó. Tiau-kang siat-kè nn̄g-thò hàn-jī, nn̄g-thò lô-má-jī. Iōng chu-goân hun-phòe ê koân-le̍k chi-chhî bân-lô, ap-chè pe̍h-ōe-jī, kó͘-bú choân hàn-jī. Án-ne chi̍t-hong-bīn chó͘-tòng Tâi-bûn hoat-tián, chi̍t-hong-bīn kā Tâi-bûn ngē kho͘ tī Tiong-bûn hoān-ûi lāi-té. Che sī gōa-lâi chèng-koân ok-to̍k ê siat-sian, kè-siok siau-bia̍t Tâi-oân lâng gú-giân bûn-hòa ê iōng-sim.

Chit-má写台文chiah复杂, 主要是外来政权有心主导 ê结果. 刁工设计二套汉字, 二套罗马字, 用资源分配ê权力支持闽罗, 压制白话字, 鼓舞全汉字. 按呢一方面阻挡台文发展, 一方面kā 台文ngē kho͘ tī 中文范围内底. Che 是外来政权有心ê设仙, 继续消灭台湾人语言文化ê用心.

Tâi-oân lâng gú-giân bûn-jī su-iàu choán-hêng chèng-gī. Chhiáⁿ tāi-ke pe̍h-ōe-jī, kian-chhî pah-gōa-nî ê thoân-thóng. Kū-choa̍t bân-lô, hoán-tùi sí-lō͘ chi̍t-tiâu ê choân hàn-jī. Góa tek-pia̍t hoán-tùi, chèng-hú ûi-hoán kok-ka gú-giân hoat-tián-hoat, o͘-siuⁿ chok-gia̍p, iōng chu-goân hun-phòe ê koân-le̍k ap-chè pe̍h-ōe-jī.

台湾人语言文字需要转型正义. 请大家白话字, 坚持百外年ê传统. 拒绝闽罗, 反对死路一条ê全汉字. 我特别反对, 政府违反国家语言发展法, 乌箱作业, 用资源分配ê权力压制白话字.

（Chok-chiá chù:chhiáⁿ-iōng pe̍h-ōe-jī)（作者注：请用白话字）