《陈雷文选》

 | | | 转寄

写hō͘学生朋友 ê 代志 21 - 日常科学

作者 陈雷 2019.12.01

（Siá hō͘ ha̍k-seng pêng-iú ê tāi-chì 21）（写hō͘学生朋友 ê 代志 21）

Ji̍t-siông kho-ha̍k / 日常科学

Jîn-lūi ùi 20 bān tang chêng Hui-chiu ê chhut-seⁿ tē khai-sí kàu-taⁿ, I ê seng-khu ûi-chhoân ki-in ê piàn-hòa chin-sió. Kap che pí-kàu khí--lâi, I thâu-khak lāi su-sióng ê piàn-hòa ē-sái kóng-sī chin-tōa. Hiān-tāi ê kho-ha̍k ka ē-tàng kè-sǹg ú-tiū ùi chhut-sì ê ba̍k-nih（35 ūi sió-sò͘-tiám i-hā ê chi̍t bió)kàu chit-má ú-tiū khòng-tiuⁿ ê sok-tō͘, ē-tàng kè-sǹg tiān-chú （electron)ê tāng-liōng(9.109x 28 ūi sió-sò͘-tiám i-hā ê chi̍t kong-khek）. Chhin-chhiūⁿ kî-chek.

人类 ùi 20 万冬前非洲 ê 出生地开始到taⁿ, 伊 ê 身躯遗传基因 ê 变化真小. Kap che比较起--来, 伊 头壳内思想 ê 变化ē使讲是真大. 现代 ê 科学家 ē-tàng 计算宇宙 ùi 出世 ê 目nih （35 位小数点以下 ê 一秒）到 chit-má 宇宙扩张 ê 速度, ē-tàng 计算电子（electron)ê 重量 （9.109 x 28位小数点以下 ê 一公克）. 亲像奇迹.

Hiān-tāi lâng kòe-khì chi̍t-chheng tang í-lâi, siōng tiōng-iàu su-sióng ê sêng-chiū tō-sī kho-ha̍k koan-liām ê kiàn-li̍p. Siáⁿ-mi̍h sī kho-ha̍k koan-liām? Kan-tan kóng, tō-sī ùi ká-siat（hyposis）kàu chèng-bêng(proof）. Tiong-kok hông-tè siong-sìn, thiⁿ-téng poe sàu-chhiú chheⁿ, tiâu-tāi tō beh bia̍t-bông, Tiong-kok lâng siong-sìn siòng-miā--ê, bīn-téng bó͘ chi̍t-ê só͘-chai seⁿ chi̍t-lia̍p kì, tō ē chò hông-tè. In kā chia ê ká-siat, bô keng-kòe chèng-bêng, chún-chò sū-si̍t. Jîn-lūi chēng ē-hiáu su-khó tō ē-hiáu ká-siat, tān-sī tī kīn-tāi kho-ha̍k kiàn-li̍p í-chêng, long bô chìn-chi̍t-pō͘ keng-kòe chèng-bêng, ti̍t-chiap kā ká-siat tòng-chò sū-si̍t. kho-ha̍k keng-kòe giâm-keh ê chèng-bêng chiah kā ká-siat tòng-chò sū-si̍t. Jî-chhiáⁿ nā tē chi̍t-chheng pái ê chhì-giām chèng-bêng chi̍t-ê ká-siat m̄-tio̍h, chi̍t-ê bo̍k-chêng ê sū-si̍t tio̍h-ài hòng-khì he̍k-chiá siu-kái.

现代人过去一千冬以来, 上重要思想 ê成就tō 是科学观念 ê 建立. 啥物是科学观念？简单讲, tō是 ùi 假设（hyposis）到证明 （proof）. 中国皇帝相信, 天顶飞扫帚星, 朝代tō beh灭亡, 中国人相信相命--ê, 面顶某一个所在一粒痣, tō ē做皇帝. In kā chia ê 假设, 无经过证明, 准作事实. 人类chēng ē 晓思考 tō ē 晓假设, 但是 tī近代科学建立以前, 拢无进一步经过证明, 直接kā 假设当作事实. 科学家经过严格 ê 证明chiah kā-设当作事实. 而且若第一千摆ê 试验证明这个假设m̄ tio̍h, 这个目前 ê事实tio̍h-ài 放弃或者修改.

Góa chi̍t-ūi i-seng pêng-iú tio̍h tōa-tn̂g gâm. I m̄ chiap-siū hiān-tāi i-ha̍k tī-liâu, cháu-khì tiong-kok chia̍h bó͘-bó͘ tiong-i ê ‘chó͘-thoân pì-hng’. Bú pòaⁿ-tang khah-ke, tńg--lâi í-keng bô hoat-tō͘ chhiú-su̍t. Che tō-sī ká-siat chún-chò sū-si̍t ê pi-kio̍k. Lí siūⁿ, nā-sī ‘chó͘-thoân pì-hng’, ē ū gōa-chē hoān-chiá iōng--kòe?kám ū hoat-tō͘ thōng-kòe chèng-bêng i ê hāu-kó? Chhin-chhiūⁿ chit-khoán ké kho-ha̍k ê kóng-hoat tī só͘-kóng ê ‘tiong-i’ lāi-té bóaⁿ-bóaⁿ-sī. Tiong-i siōng-ài kóng ‘pó͘ ’, ‘hi’, ‘ jia̍t’......chit-khoán ū-ná-bô ê hêng-iông sû, tān-sī lí nā chìn-chi̍t-pō͘ tui-kiù i si̍t-chit lāi-iông, i tō kóng bô-mi̍h--a. Se-hong i-io̍h io̍h-tián lāi-té, múi chi̍t-chōa lāi-iông lóng tio̍h si̍t-giām sò͘-jī ê kin-kù, tiong-io̍h kúi chheng ia̍h io̍h-tián lāi-té, siōng-ke sī kin-kù kó͘-chá bó͘-bó͘ sîn-lông, bó͘-bó͘ io̍h-chheh kóng--ê, bô chi̍t-chōa si̍t-giām kin-kù. Chit-khoán ké kho-ha̍k ê chò-hoat, m̄-nā sī hui kho-ha̍k, koh-khah sī hoán kho-ha̍k.

我一位医生朋友tio̍h大肠癌. 伊m̄接受现代医学治疗, 走去中国食某某中医治癌 ê ‘祖传秘方’. 舞半冬khah加, 转--来已经无法度手术. Che tō是kā假设准作事实 ê 悲剧. 你想, 若是 ‘祖传秘方’, ē有外chē患者用--过？敢有法度统计证明伊 ê 效果？亲像这款假科学 ê 讲法 tī 所讲 ê ‘ 中医’ 内底满满是. 中医上爱讲‘补’, ‘虚’, ‘热’.....这款有若无 ê 形容词, 但是你若进一步追究伊 ê实质内容, 伊tō 讲无物--a. 西方医药药典内底, 每一chōa内容拢tio̍h实验数字 ê 根据, 中药几千页药典内底, 上加是根据古早某某神农, 某某药册讲--ê, 无一chōa实验根据. 这款假科学ê做法, m̄-nā是非科学, koh-khah是反科学.

Taⁿ chit-má chu-sìn hoat-ta̍t ê siā-hōe, lán put-sî tio̍h hun-bêng, siáⁿ-mi̍h sī tan-sûn ê ká-siat, siáⁿ-mi̍h sī keng-kòe chèng-bêng ê sū-si̍t. Kā bô chèng-bêng ê ká-siat chún-chò sū-si̍t, sīm-chì kā chèng-bêng ê chún-chò ká-siat, lóng m̄-sī hó tāi-chì. Che tō-sī lán ji̍t-siông seⁿ-oa̍h ê kho-ha̍k.

Tī chit-má资讯发达ê社会, 咱不时tio̍h分明, 啥物是单纯ê假设, 啥物是有经过证明ê事实. Kā无证明ê假设准作事实, 甚至kā证明ê事实准做假设, 拢m̄是好代志. Che tō是咱日常生活 ê 科学.

（Chok-chiá chù:chhiáⁿ iōng pe̍h-ōe-jī)（作者注：请用白话字）